استان کرمانشاه را بهتر بشناسیم

استان کرمانشاه را بهتر بشناسیم کرمانشاه

کرمانشاه یکی از باستانی‌ترین شهرهای ایران است که گفته می‌شود توسط طهمورث دیوبند – پادشاه افسانه‌ای پیشدادیان- ساخته شده است. برخی از مورخین بنای آن را به بهرام پادشاه ساسانی نسبت می‌دهند. کرمانشاه در زمان قباد اول و انوشیروان ساسانی به اوج عظمت خود رسید.

استان کرمانشاه را بهتر بشناسیم کرمانشاه

کرمانشاه یکی از باستانی‌ترین شهرهای ایران است که گفته می‌شود توسط طهمورث دیوبند – پادشاه افسانه‌ای پیشدادیان- ساخته شده است. برخی از مورخین بنای آن را به بهرام پادشاه ساسانی نسبت می‌دهند. کرمانشاه در زمان قباد اول و انوشیروان ساسانی به اوج عظمت خود رسید. در قرن چهارم یکی از مورخان اسلامی از کرمانشاه به عنوان شهری زیبا در میان اشجار و آب‌های روان یاد کرده است.تاورنیه، جهانگرد و بازرگان فرانسوی، کرمانشاه را به عنوان شهرکی پرنعمت و آباد وصف کرده و چنین نوشته‌ است: ” هم زمان با حمله افغان و سقوط اصفهان که طومار فرمانروایی خاندان صفوی در نوردیده شد، کرمانشاه به جرم قرب جوار، با تهاجم عثمانی‌ها مواجه گردید و بار دیگر شهر رو به خرابی نهاد.“ نادر شاه به منظور آمادگی در مقابل تجاوز عثمانی‌ها، به این شهر توجهی خاص مبذول داشت. در اوایل حکومت شاه اسماعیل صفوی سلطان مراد آق قویونلو با 70 هزار نفر کرمانشاه و همدان را اشغال کرد.صفویه برای جلوگیری از تجاوز احتمالی امپراطوری عثمانی این شهر را مورد توجه قرار داد. در زمان شیخ علیخان زنگنه صدر اعظم صفوی به آبادانی و رونق کرمانشاه افزوده شد، ولی در دورة افشاریه مورد هجوم عثمانی‌ها قرار گرفت. اما نادرشاه عثمانی‌ها را به عقب راند، ولی در اواخر زندگی نادرشاه، کرمانشاه با محاصره و تاراج عثمانی‌ها مواجه شد. کرمانشاه در عهد زندیه دستخوش آشوب فراوانی گردید. به طوری که در کتاب ”تحفه العالم“ عبدالصیف جزایری از کرمانشاه به عنوان خرابه نام برده شده است. در دورة قاجار تا حدی از حملات عثمانی‌ها به ناحیة کرمانشاه کاسته شد. به‌طوری که در سال 1221ه.ق محمدعلی میرزا به منظور جلوگیری از تجاوز عثمانی‌ها در کرمانشاه مستقر شد.در سال 1267ه.ق، امام قلی میرزا از طرف ناصرالدین شاه به سرحدادی کرمانشاه منصوب شد و مدت 25 سال در این شهر حکومت کرد و در همین دوره بناهایی را احداث و به یادگار گذاشت. این شهر در جنبش مشروطه سهمی به سزا داشت و در جنگ جهانی اول و دوم به تصرف قوای بیگانه درآمد و پس از پایان جنگ تخلیه شد. در نتیجه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، این شهر خسارات زیادی دید و پس از جنگ اقدامات مؤثری در جهت بازسازی آن صورت گرفت.

اسلام آباد غرب

نام اسلام آباد غرب نخست ”مندلی“ بود. بعد از حملة عرب‌ها، یکی از سرداران عرب به عمران و آبادی آن پرداخت و به مرور زمان به شهر ”هارون آباد“ معروف شد. در سال 1309 ه.ش نام شهر به شاه آباد غرب تغییر یافت.بعد از انقلاب اسلامی در سال 1357، نام این شهرستان به اسلام آباد غرب تغییر داده شد. این شهر در روزگار صفویه به ویژه در زمان شاه عباس رونق یافت و کاروانسراهایی برای اقامت تجار، مسافران و زایران عتبات عالیات احداث شد. بعضی از بخش‌های این شهرستان سابقه‌ای تاریخی دارند: بخش ماهیدشت در دورة اشکانی‌ها به ”نیستاه“ معروف بود و به دلیل آب و هوا و مراتع خوب، محل پرورش اسب جنگاوران اشکانی بوده است. در زمان صفویه این ناحیه ماهیدشت نامیده شد و کاروانسرای شاه عباسی در آن بنا گردید.بخش کرند در دامنة کوهستان واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. مورخان، صنعتگران و آهنگران کرندی را حتی در عهد داریوش هخامنشی با ذوق فراوان ذکر کرده‌اند.

پاوه (اورامانات)

نام پاوه را به پاوه، سردار یزدگرد سوم – آخرین شاهنشاه ساسانیان – منسوب می‌دانند که جهت جلب حمایت اکراد روانة این منطقه گردید و مورد احترام اهالی قرار گرفت. بعدها به خاطر تجلیل از آن سردار، این ناحیه را پاوه نامیدند که در کتاب‌های عربی ”فاوج“ آمده است.قلعة دژ و پاسگه که هنوز در پاوه وجود دارد بازماندة برج و باروی عهد آن سردار است. ظاهراً در محلی نزدیک پاوه که اکنون ”جنگاه“ گفته می‌شود، مردم پاوه با سعد وقاص جنگیده‌اند. همچنین معنی کلمه اورامانات از اورتن (اورامان) – نام یکی از سروده‌های دین زرتشتیان – گرفته شده است.

سرپل ذهاب

سرپل ذهاب در جوار ویرانه‌های شهر قدیمی حلوان بنا شده و قلعة مخروبه‌ای نیز در نزدیکی آن قرار دارد. سرپل ذهاب به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران باستان بود که در زمان حملة عرب‌ها به ایران از بین رفته و آثاری از پایه‌های آجری آن به‌ جا مانده است.در کتب تاریخی از این ناحیه به عنوان «زهاو» مرکز ایالت حلوان نام برده شده است. کلمة ذهاب در لغت به معنی ”آب مقطر، خوب و همچنین به معنی چشمه و منبع آب“ آمده است. ظاهراً به علت چشمه‌سارها و سراب‌های فراوان، این شهر به ذهاب مشهور شده است. نام دیگر این ناحیه ”سرپل“ است که از نام پلی بر روی رودخانة الوند در 12 کیلومتری ذهاب اخذ شده است. این پل در سال 1345 ه.ش تخریب شده است. این شهر که طبیعتی بسیار زیبا دارد در جنگ تحمیلی آسیب فراوان دید ولی بعد از جنگ دوباره بازسازی و نوسازی شد.

سنقر و کلیایی

سنقر در لغت فارسی به معنی ”پرنده شکاری“ است. از قدمت دیرینة این شهر اطلاعات روشنی در دست نیست ولی در دورة سلاجقه امرای سنقر به نام ”آقا سنقر“ معروف بوده‌اند. گفته می‌شود که شهر سنقر در ابتدا یک اردوگاه مغولی بود که بعدها به شهر تبدیل شده است.در زمان شاه اسماعیل دوم صفوی حکومت سنقر به عهدة «سولاق حسین تکلو» بود. در عصر شاه طهماسب اول حکومتی به نام سنقر و کلهر در این ناحیه ایجاد و به خوانین زنگنه تفویض گردید.در سال 1017 هجری قمری به حکم شاه عباس صفوی، سنقر جزء تبول مصطفی پاشا فرزند اوزون احمد شد. به سال 1048 از طرف شاه صفی، شاهرخ بیگ (میر آخور)، به حکومت سنقر، هرسین، کرمانشاه و بیستون منصوب شد.در دورة افشاریه و زندیه سران ایل کلیایی به حکومت سنقر، منصوب شدند. سپس حکومت سنقر به خسروخان اردلان والی کردستان تفویض گردید.در زمان فتحعلی شاه قاجار فرزند وی فتح‌اله میرزا به حکومت سنقر گماشته شد. سپس این ناحیه با نواحی کنگاور، ملایر و تویسرکان یکی شده و تحت حکمفرمایی شاهزاده شیخعلی میرزا- پسر فتحعلی شاه – قرار گرفت. در زمان ناصرالدین شاه سنقر و کلیایی ضمیمة اسدآباد شد.در حال حاضر شهرستان سنقر و کلیایی از نواحی جالب توجه و زیبای استان کرمانشاه است که در جلگة هموار و زیبایی واقع شده و اطراف آن را رودخانه، سبزه زار، باغات و بیشه زار فراگرفته است و قلل کوه‌های آن تا اواخر تابستان از برف زمستانی می‌درخشد و از جهات طبیعی واجد ارزش‌های جهانگردی می‌باشد.

قصر شیرین

قصر شیرین از شهرهای بسیار قدیمی ایران است. بنای این شهر به خسرو پرویز ساسانی منسوب است، ولی در عصر هخامنشیان نیز آباد بوده است. در اطراف شهر فعلی، ویرانه‌های قصر شیرین کهنه باقی مانده است که گفته می‌شود در زمان سلطنت خسرو پرویز، باغی وسیع با قصرهای دلپذیر و فرخ انگیز بود و قصر زمستانی محبوبة او شیرین نیز در آن قرار داشته است. افسانة معروف شیرین و فرهاد از نام این شهر اخذ شده است.پس از حملة عرب‌ها، قصر شیرین ویران گشت و تا سال 1270 ه.ق، مانند قصبة کوچکی باقی ماند. در جنگ جهانی اول، قصر شیرین مرز سربازان دولت‌های آلمان و عثمانی از یک طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. این شهر هم اکنون گسترش یافته و به شهری بزرگ و جذاب تبدیل شده است.

کنگاور

کنگاور یکی از شهرهای قدیمی ایران است که قدمت آن به دورة ساسانی می‌رسد. بعد از شکست ایران، عرب‌ها نام آن را قصراللصوص نامیدند. کنگاور به دلیل همجواری با معبد باستانی آناهیتا، اهمیت ویژه‌ای داشته است. این شهر تا زمان ساسانیان آباد بود، ولی پس از غلبة عرب‌ها ویران شده است. در حال حاضر آثار قلعة خرابة سنگی معبد آناهیتا در محلة گچ‌کن آن باقی مانده است.جغرافیانویس یونانی – ”خاراکسی“- در قرن اول میلادی از کنگاور تحت عنوان « گونگویار » یاد کرده است. تاریخ و جغرافیانویسان عرب از قرن چهارم هجری، از این ناحیه نام برده و اغلب آن را ”کَنکَور“ نوشته‌اند.در این شهر، خسرو پرویز بر روی صفه‌ای، بنای ستون‌داری از گچ و آجر ساخته بود.یاقوت حموی در قرن هفتم هجری قمری نوشته است که ساختمان‌های ساسانیان بیست ذرع از سطح زمین بلندتر است. شهر کنگاور به دلیل بقایای کاخ یا معبد آناهیتا اشتهار ملی و جهانی دارد.

جوانرود

جوانرود همان محلی است که حمدالله مستوفی در نزهت القلوب از آن به عنوان ”الانی“ نام برده است. در حال حاضر نیز آب مشروب شهر جوانرود، از آب سراب معروف ”الانی“ تأمین می‌شود. حمدالله مستوفی از الانی یا جوانرود امروز به عنوان قصبه‌ای معتبر با هوای خوش، آبهای روان، علفزارهای نیکو، شکارگاه‌های خوب و ناحیه‌ای با محصولات غلات نام برده است.در دورة شاه طهماسب صفوی جوانرود بیش از صد قریه داشته است و اطراف آن قلعه‌هایی نیز وجود داشته‌ است. درویش سلطان (فرزند صفی‌ خان سلیمان گوران – والی جوانرود) بر خرابه‌های الانی، قلعه و مسجد، بازار و مدرسه ساخته است.در دوران افشاریه و تا اواخر دورة زندیه مورد توجه خاص حکمرانان بوده است. در دورة قاجاریه، حکومت جاف و جوانرود در دست برادر و فرزندان امان الله خان والی بود. امان الله خان والی، حکومت جاف و جوانرود را به محمد صادق خان پسرش واگذار نمود. حکومت جوانرود بعد از سال 1320 به یکی از بیک زادگان رستم بیک جاف واگذار شده بود. این شهر در حال حاضر بسیار آباد و توسعه یافته است و طبیعت و فضایی زیبا دارد.

گیلان غرب

شهرستان گیلان غرب از نواحی قدیمی استان کرمانشاه است که در نوشته‌های تاریخی نیز به کرات از آن نامبرده شده است. خرابه‌های روستای گیلان در منتهی‌الیه جنوب جلگة کرمانشاه بر سر راه کرمانشاه به بغداد قرار دارد. این خرابه‌ها که به شکل تپه خودنمایی می‌کنند، احتمالاً بناهایی بوده‌اند که بنابه ضرورت‌های دفاعی و امنیتی ساخته شده‌اند. در این تپه‌ها آجرهای بزرگ به سبک بابلی و به تعداد زیاد پیدا شده که نشانه‌هایی از قدمت تپه‌ها هستند و احتمالاً آتشکده‌های بزرگ مربوط به مغ‌ها بوده‌اند که در دورة اشکانیان به یکی از خدایان محلی اختصاص داشته است. شهرستان گیلان غرب محل سکونت ایل بزرگ کلهر است و از گذشته‌های دور، خوانین کلهر زمستان‌ها را در این منطقه سر می‌کردند.

هرسین

هرسین یکی از نواحی باستانی استان کرمانشاه است. در این ناحیه آثاری از دورة ساسانی از جمله صفحة تراشیدة کوه، حوض سنگی، طاق سنگی، پلکان سنگی، قلعه و آثاری دیگر باقی مانده است. پیشینة تاریخی شهرستان هرسین با قدمت و تاریخ کرمانشاه عجین شده است. لسترنج در جغرافیای سرزمین‌های خلافت شرقی از قول حمدالله مستوفی می‌نویسد: «در همان حدود قلعه هرسین و در پای آن قلعة کوچکی واقع بود و این شهر کوچک هنوز در بیست میلی جنوب شرقی کرمانی باقی است.» صاحب عالم آرای عباسی در زمرة جلوداران لشگر ایران در مقابل لشگر عثمانی، از شاه سلطان خدابنده لو حاکم هرسین نام می‌برد. در دورة قاجار نیابت، این محل با امین الرعایا و فرزندان او بوده است. این ناحیه در سال‌های اخیر به شهرستان تبدیل شده است.

صحنه

شهرستان صحنه یکی دیگر از بخش‌های شهرستان کرمانشاه بود که در سال‌های اخیر به شهرستان‌ مستقلی تبدیل شده است. محدودة این شهرستان نیز از نواحی قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و آثار و بقایای ادوار گذشته در آن به جا مانده‌اند

نام و نشانی اماکن و دیدنی‌های مهم استان

کرمانشاه سراب نیلوفر- 30 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه سراب یاوری – جادة کرمانشاه، روانسر سراب طاق‌وسان – شمال کرمانشاه سراب‌های خفر – کیلومتر 18 جاده کرمانشاه، سنندج سراب‌ قنبر – جنوب کرمانشاه غار پراو- شمال کرمانشاه غارآسنگران – 22 کیلومتری جاده کرمانشاه، سنندج غار تایله‌نو – بدره، کوه برزرد غار رُتیل- مسیر کرمانشاه به کرند غار کلیسا – ارتفاعات کرمانشاه غار مرشکار – ارتفاعات کرمانشاه غار میراری – ارتفاعات کرمانشاه غار نوروزخان – ارتفاعات کرمانشاه غار جوجو – ارتفاعات پراو قلعة شاهین – 18 کیلومتری جادة کرمانشاه، قصرشیرین قلعة گه – مسیر جادة کرمانشاه، کرند قلعة خاموش – مسیر کرمانشاه، ریجاب کاروانسرای ماهیدشت – ماهیدشت پل ماهیدشت – جادة کرمانشاه، قصرشیرین مسجد جامع – کرمانشاه مسجد حاج شهبازخان – کرمانشاه مسجد دولتشاه – کرمانشاه مسجد شاهزاده – کرمانشاه مسجد عمادالدوله – کرمانشاه مسجد معتمد – کرمانشاه مسجد فیض آباد – کرمانشاه تکیه معاون الملک – کرمانشاه صحنه غار حاجی - روستای کله جوب دینور غار سید شهاب – روستای میانراهان دینور قلعة هژیر – 18 کیلومتری شمال غرب صحنه قلعة مروان – کندوله دینور حمام پاچمن – شهر صحنه پل خسروی – راه قدیمی دینور به صحنه پل آجری میان راهان – 22 کلیلومتر شمال غرب صحنه پل نوژی وان – روستای بخوران چمچال،‌ غرب صحنه مقبرة صخره‌ای کیکاوس – شمال شهر صحنه امام زاده عباسعلی – دینور امام زاده محمود – دینور زیارتگاه شوق علی – ناحیة دربند زیارتگاه تخت تیمور – ناحیة دربند امام زاده پیرکتان – محمود آباد دینور بقعه نوربخش – کندوله دینور امام زاده سید ابراهیم – پریان، کندوله امام زاده سیدجلال الدین – 6 کیلومتری شمال کندوله سنقر و کلیایی غارهای آوه‌زا و کبوتر – جادة سنقر، کرمانشاه قلعة بزه‌رود – روستای بزه رود، جنوب شرق سنقر گور دخمه دربند- شهر سنقر کنگاور چشمة عبدل- شمال کنگاور چشمة هندی آباد – شمال شرق کنگاور چشمة صیفور – شمال شرق کنگاور قلعة ساری اصلان – شمال شهر کنگاور حمام‌های قدیمی – شهر کنگاور پل آجری کوچه – دهستان گودین معبد آناهیتا – کنگاور مسجد جامع – کنگاور مسجد امام‌ زاده – کنگاور امام زاده سید جمال الدین – فش، بخش مرکزی امام زاده باقر – گودین، بخش مرکزی شاهزاده محمد ابراهیم – کنگاور هرسین نقوش و کتیبه‌های باستانی – بیستون غار تاریخی – بیستون امامزاده خلی الله – روستای چم سر سراب نوژی وران – 15 کیلومتری جادة بیستون، سنقر غار داود – ارتفاعات بیستون غاز شهربانو – ارتفاعات بیستون غار عسل – ارتفاعات بیستون غار مردوزان – ارتفاعات بیستون غار انار – ارتفاعات بیستون کاخ شاهپور – نزدیک شهر هرسین قلعة بیستون – ابتدای راه بیستون به سنقر کلیایی قلعة هرسین – شهر هرسین ناحیة باستانی بیستون – بیستون شهر باستانی چمچال – بیستون جادة باستانی ساسانی – در طرفین بقایای پل خسرو بیستون کاروانسرای شیخ علیخان – بیستون پل خسرو – راه قدیمی بیستون به سرماج سرپل ذهاب چشمة آب گرم تنگ حمام – بین سرپل ذهاب و قصر شیرین قلعة منیژه – جادة سرپل ذهاب به دیره قلعة گبری – سرپل ذهاب کاروانسرای ساسانی – سرپل ذهاب دکان داود – 3 کیلومتری جنوب شرقی سرپل ذهاب مقبرة احمدبن اسحاق – اول جادة سرپل ذهاب، دیره قصر شیرین عمارت خسروی – قصر شیرین کاخ حوش کوری – قصر شیرین آتشکدة چهارقاپو – قصر شیرین جوانرود غار کاوات – شمال درة قوری قلعه اسلام آباد غرب قلعة ژیان – اسلام آباد کاروانسرای صفوی – 70 کیلومتری غرب کرمانشاه طاق گرا – جادة قدیمی ابریشم در شهر اسلام آباد قلعة یزدگردی – 12 کیلومتری شمال غرب ریجاب قلعة زرده – 12 کیلومتری شمال غرب ریجاب مسجد ریجاب – ریجاب مقبرة ابودجاجه – ریجاب قلعة یزدگردی – 12 کیلومتری شمال غرب ریجاب قلعة زرده – شمال غرب ریجاب پاوه غار قوری قلعه – جنگل‌های اورامانات، 90 کیلومتری کرمانشاه مسجد جامع – پاوه