اخبار جوانرود

شهرستان جوانرود

اخبار جوانرود

شهرستان جوانرود

اشاره ای کوتاه بر آداب و رسوم مذهبی یارسانیان در دالاهو

فرهنگ و آداب و رسوم مذهبی پیروان یارسان در شمال دالاهو 

 

یارسانیان که مردمانی بسار خونگرم و بی آلایش هستند عمدتا از طایفه قلخانی و در دالاهو ساکن اند. 

 

جغرافیای قلخانی در شمال دالاهو : ابتدا مایلم درباره خود کوه دالاهو توضیح دهم ، دالاهو از سلسله جبال زاگرس میباشد و ارتفاع آن 2640 متر میباشد و در قلل کوه دارای یخچالهای طبیعی و دایمی می باشدو رودخانه چمزریسک هم از این کوه سرچشمه می گیرد.اما مردم قلخانی در شمال دالاهو از شرق به روانسر، از غرب به سرپل ذهاب ، از شمال به شهر ثلاث باباجانی و از جنوب به شهرستان دالاهو محدود است.مردم شمال دالاهو از لحاظ تقسیمات شهرستانی جزو شهرستان ثلاث باباجانی می باشند . در محدوده ثلاث باباجانی تا اطراف رودخانه زمکان  و کانی دانیال و ازگله امتداد دارند.

 

ایل قلخانی از ایلات بزرگ گوران است که عمدتا در سرپل ذهاب ، کرند غرب، ثلاث باباجانی ، قصرشیرین، شهر کرمانشاه(تا اطراف دشت لیل) و شمال شرقی کردستان عراق ساکنند.قشلاق ایل قلخانی دالاهو و ییلاقشان هم چمزریسکتا الیاسی و ذهاب است.

ایل قلخانی شامل طوایف مختلفی است که بدین شرح می باشد : قوری ، رستم ، قلایی، گنی گنی گه ل، دیوکه ف تفنگ چی ، آینه ون، سوزه که علاوه بر این طوایف و تیره های کوچکتر را نیز دارا می باشد. 

روزه : پیروان یارسان بعد ازاینکه سه روز  روزه را تمام کردند جشن مف میگیرند و در این جشن حتما باید هر خانواده به اندازه توانایی اش مثلا یک گوسفند قربانی کند و انار سر سفره اش باشد.

عروسی : در همه موارد عروسی شان همانند بقیه کردها است بجز اینکه انها رسمشان بر این است که گوشت را آب پز(گوشت + آب) کرده و بعد اینکه آماده شد گوشت را بصورت نواله می پیچیند و آبش را با برنج بطور جداگانه توزیع می کنند.و اینکه عروس را روز به خانه داماد می برند برخلاف مردم جاف همسایه شان که در شب عروس را روانه خانه داماد می کنند.

سبیل :  آنان معتقدند که خنجر بر سبیل مبارک حضرت علی (ع) کارا نبود.

پرسه : در عزاداری بخاطر مرگ یک عزیز ، یک دسته از دایره وار بر گرد لباس مرده جمع می شوندودسته ای از زنان هم با لباس سیاه  به پیشواز و استقبال  کسانی می روند که برای تسلیت گفتن می آیند دسته مهمان پرچم سیاه بهمراه دارند هر دو از دور با ناراحتی می آیند  وقتی بهم میرسند بر سر و روی خود می زنند و گیسوان خود را می کنند ودو نفر از دو طرف وساطت می کنند و به شیون خاتمه میدهند تا به منزل متوفی برسند و دسته مهمان پرچم سیاه را بر روی لباس مرده قرار می دهند. این مراسم تا یک هفته ادامه دارد  کسانیکه برای تسلیت گفتن می سایند حتمنا باید گوسفند یا قند ، برنج و... را با خود بیاورند و ااین متقابل است یعنی اگر از طرف مقابل هم کسی فوت کند فرد باید با یک تحفه ایی برای تسلیت گفتن برود تا سنگینی بار در یک زمان بر دوش یک خانواده نیفتد و ای ن یاد آور مبادله پایاپای عمومی می باشد.در مراسم عزاداری از تنبور استفاده می کنندو کسی که روضه می خواند "کلام خوان " نام دارد و بیشتربه حضرت علی (ع) و داوود پیامبر (ع) و شای دالاهو (بابایادگار) هوار می کنند و کمک می خواهند. کلام خوان در وصف مرده می خواند و همچنین به مهمانان خوشامد می گوید و سر آخر پولی بابت حقالزحمه دریافت میکند. بعد مراسم چهلم صاحب عزا لباس سیاه فامیلان و عزاداران را بزور از تنشان در می آورد و لباس نو به تنشان می کند تا عزا را فراموش کنند اما صاحب عزلا تا سر سال لباس را عوض نمی کنند البته بعضی از افراد سر سال با صاحب عزا لباس سیاه را از تن به در می کنند . آنها بر خلاف مسلمانان معتقدند که بعد فوت مرده به او از طرف فامیلانش هیچ خیری نمی رسد.

عیده که:  بعد اتمام  روزه هر خانواده باید خروس و انار ودر صورت امکان برنج و دیگر میوه ها و مخلفات را فراهم کنند.روحانی مذهبی بر چاقو دعا می خواند و بعد آنرا سر می برد و بعد استخوانش یا پر دمش را بر در خانه یا بر درخت بلوط آویزان می کنند ُ این مناسک نمادین نشانگر اهمیت آن حیوان در میان یارسان است. یارسانیان در دالاهو بیشتر از داوود ، بابایادگار ، سیدبراکه ، بهلول ، قلنر وگ و خانه آغا (بابایادگار) یاد می کنند.

نذر :

هنگامی که می خواهند حیوانی را به پیشگاه الهی نذر کنند(و این حیوان حتما باید گاو یا گوسفند نر باشد را) عده ای از سیدها با بندی بر سر و کمربندی (پژوین) بر پشت در جم خانه جمع می شوند و چاقو را به اسم داوود و بابایادگار و دیگران تقدیس می کنند و بعد گوسفند نذر شده (چون اکثر نذرها با گوسفند است) را با آن سر می برند و خون به چاله ای که از قبل کنده شده جاری می شود تا حیوانات آن را لمس نکنند و آنرا قطعه قطعه کرده و آماده می کنندو اینجا تا سید دستور ندهد هیچ کس اجازه ندارد از آن گوشت بر دارد . گوشت نذری را بر روی آتش نهاده و آب پز می کنند در ضمن ا نباید کسی به این آتش دست بزند یا مثلا سیگار از آن روشن کند و یا لقمه ای گوشت بردارد تا قداست خود را حفظ نماید بعد سید دستور می دهد تا گوشت را بصورت نواله کرده و در نانی به اسم "تیری" بگذارند و وقتی کاملا مقدس شد بین مردم توزیع می کنند و در آخر استخوان را در جایی مینهند که کثیف نشود یا حیوانات به آن نزدیک نشوند. اگر از منظر طبیعت شناختی به این قضیه نگاه کنیم می بینیم که یارسان آیینی کاربردی گرا است ُ همانطور که سقراط و ارسطو به فلسفه طبیعت و اینکه هیچ چیزی در طبیعت بیهوده نیستُ اشاره کرده اندُ در این آیین هم از مواد و اشیاء و دیگر عناصر موجود در طبیعت به نحو احسنت استفاده می کنند. 

نیاز آنها با خرما ، کیک محلی به اسم "گردی" (با ترکیبات از آرد +روغن +شکر و..) و تنقلات برطرف می شود.

هاواری :  در عراق به پیروان این آیین هاواری می گویند که از روستای هاوار یکی از مراکز یارسان گرفته شده است. 

منابع :

۱- استان کرمانشاه-انتشارات سازمان میراث فرهنگی

۲- مصاحبه با ۴ نغر از یارسان

محقق : بهمن بهرامی - کارشناسی علوم اجتماعی - دانشگاه تربیت معلم کرج 

نظرات 1 + ارسال نظر
سید جمعه 17 دی‌ماه سال 1389 ساعت 07:35 ب.ظ http://ahlehag.mihanblog.com

سلام وبلاگی بارویکرد بررسی افکار اهل حق نوشته ایم سری به مابزنید
ahlehag.mihanblog.com

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد