بازی های محلی منطقه جوانرود

گویره وا بازی (جوراب بازی) : این بازی غالبا در شبهای شیرین روستا انجام میشود و به تاکید یاد آور خاطرات بسیاری برای ماست ،برای انجام این بازی به تعدادی جوراب ترجیحا 10 لنگه جوراب (ترجیحا خوشبو!) و شیئی بسیار کوچک که بین انگشتان دست قرار گیرد و دیده نشود (غالبا سکه در گذشته سکه 5 ریالی و امروزه 100 ریالی!) و همچنین قلم و کاغذ برای ثبت امتیازات نیاز است یکی از گروهها به نوبت عضوی را انتخاب میکند که او باید دست خود را زیر تمام جورابها گذاشته و در زیر یکی از جورابها باید سکه را پنهان کند به محض اینکه او دست خود را از زیر تمام جورابها رد کرد اعضای تیم مقابل  باید با مشورت تشخیص دهند سکه زیر کدام جوراب است و بردارند اگر تشخیصشان درست بود 10 امتیاز به آنها تعلق میگیرد اما اگر نادرست بود بعد از آن باز هم میتوانند جورابها را بردارند منتها اینبار وقتی تشخیص دادند به تعداد جورابهایی که باقی مانده است به گروه مقابل! امتیاز تعلق میگرد مگر اینکه همه جورابها برداشته شده باشد و تنها 2 جوراب باقی بماند اگر جورابی که سکه زیر آن نیست را بردارند آنگاه 1 امتیاز به انها تعلق میگیرد به عبارتی تیمی که میخواهد تشخیص دهد یا 10 امتیاز  میتواند بگیرد یا 1 امتیاز بعد از گرفتن یکی از این امتیازات نوبت بازی به آنها میرسد که سکه را مخفی کنند.

در پایان امتیازاتی که ثبت شده است جمع بندی شده و تیمی که بازنده میشود باید بعد از اتمام بازی به اعضای تیم مقابل و تماشاچیان  سور و مهمانی میدادند البته جوراب بازی تنها بهانه ای برای شادی و دور هم بودن بود.

گورزان :غالبا در چمن وزمینهای خاکی بواسطه جلوگیری از آسب دیدگی طرفین انجام میشود وشاید تا حدی خشن باشد ،به تعدادی شال که در یک طرف هر کدام چند گره ایجاد میشود طوری که به حالت گرز در آورده شوند نیاز است نحوه انجام بازی به اینصورت است که افراد به دو گروه تقسیم میشوند و بسته به تعداد افراد دایره ای با قطر مشخص روی زمین (با گچ یا کندن خیلی مختصر زمین) ایجاد میکنند شالها در وسط دایره قرار میگیرند و یکی از تیمها بیرون دایره و در پی بیرون آوردن شال هاست وتیم دیگر داخل دایره و مسئول حفاظت از شالهاست تیمی که بیرون از دایره است اگر شالها را بیرون بکشد میتواند اعضای داخل دایره را با آن بزنند هر کدام از اعضای دو گروه سعی میکنند با دادن دست به اعضای گروه دیگر و به عبارتی طعمه کردن دست خود بازی را به نفع خود پیش ببرند عضوی که بیرون دایره است سعی میکند با دادن دست  عضو داخل دایره را بیرون بکشد تا تعداد اعضای تیم مقابل داخل دایره کم شده و بیرون آوردن شالها راحت تر شود و تیم داخل دایره با دادن دست در پی آنست با پا عضوی از تیم بیرون دایره را بزند به محض زدن یک نفر با پا (البته به شرطی که دستش داخل دایره باشد) بازی به نفع تیم داخل دایره میشود و دو تیم باید جابجا شوند این بازی غالبا در بهار و نوروز و تابستان انجام میشود

سلوران :این بازی غالبا در شبها و زمین (جاده) خاکی انجام میشود افراد به دو گروه تقسیم میشوند و همگی پشت به مسیر بازی می ایستند با قرعه یکی از تیمها انتخاب میشود و یکی از اعضای این گروه شیئی کوچک شبیه باطری را به مسافتی نامشخص پشت سر کلیه افراد پرتاب میکند بعد از پرتاب شیئ افراد دو گروه باید دنبال آن گشته و در صورتیکه شیئ را پیدا کردند با خود برداشته و با زدن آن به وسیله مشخص(غالبا تیر چراغ برق) بازی را به نفع تیم خود تمام کند اعضای تیم مقابل هم نباید اجازه دهند تیمی که باطری را پیدا کرده است به تیر چراغ برسند بلکه باید سعی کنند از آنها بگیرند تیمی هم که پیدا کرده است میتوانند با دادن پاس به هم به تیر نزدیک شوند این بازی تا حد کمی شاید شبیه راگبی باشد در انتها هر عضو تیمی که شیئ را به تیر زده اند (تیر را باید کامل با دست لمس کنند) ازاعضای تیم دیگر در یک مسافت رفت و برگشتی مشخص باید سواری بگیرند.!!

هاتره شه لان :به نوعی شاید همان بازی (یه قل دو قل) باشد که دو تیم دست به سینه و یک پا جمع سعی در انداختن نفر تیم مقابل میکنند.

توپ قار: این بازی به واقع همان بازی کریکت میباشد و شاید بسیاری از کسانی که در روزگاران گذشته این بازی را انجام میدادند اکنون و با گسترش رسانه های ارتباط جمعی و دیدن مسابقات کریکت تعجب کنند. البته در گذشته به دلیل کمبود امکانات و نبود توپ از پارچه و گونی برای درست کردن توپ استفاده میکردند

هه لوکان : به نوعی همان بازی الک دولک میباشد.

واجه رو واجه رو : افراد به دو گروه تقسیم میشوند گروهی مخفی میشوند و گروه دیگر نیز خود دو دسته میشوند دسته ای روی زمین نشسته(لانه) و دسته دیگر دنبال گروهی که مخفی شده اند میگردند و با پیدا کردن و دیدن آنها باید اسم شخصی از تیم مقابل را که دیده اند صدا کنند  تیمی که مخفی شده اند نیز تلاش میکنند دیده نشوند و در عین حال دنبال فرصتی هستند تا کسی را اطراف لانه نبینند و دسته ای که نشسته اند را بزنند (خیلی خشن شد نه؟) دسته ای نیز که نشسته اند با فریاد (واجه رو، واجه رو) دیگر اعضای تیم خود را مطلع میکنند که هر چه زودتر به لانه بازگردند چرا که تیم مقابل اطراف لانه هستند ،با دیدن تمام اعضای تیمی که مخفی شده اند و صدا کردن آنها توسط گروهی که به دنبالشان هستند بازی به نفع این تیم تمام میشود و تیمها باید موقعیتشان را جابجا کنند.

که ره که ی که راجو :افراد به دو گروه تقسیم شده بر اساس قرعه گروهی ایستاده و دستها را به دور سر خود قلاب میکنند به نحوی که اطراف و پشت سر برای آنها غیر قابل تشخیص باشد وتنها روبرو برای آنها مشخص باشد.گروهی دیگر که پشت سر این گروه هستند نفری را از بین خود انتخاب کرده و او باید با گذاشتن انگشت اشاره بر پشت نفری از اعضای گروه مقابل او را به سمت جلو هدایت میکند در طی این مسیر شخص باید با گفتن اسم تشخیص دهد کدام عضو تیم مقابل با انگشتش او را هدایت میکند اگر نام او را درست گفت تیم آنها برنده است و باید از تیم مقابل در مسافتی مشخص سواری بگیرند و اگر اشتباه تشخیص داد باید دوباره بازی انجام شود. 

قیل(کیل) و به ردان :این بازی در زمین خاکی اجرا میشود افراد به دو گروه تقسیم میشود یکی از گروهها روی یک خط راست به فاصله مشخص تعدادی سنگ تخت (کیل) و با ارتفاعی حدود 0.5 متر میکارد تیم مقبل هم دقیقا در مسیر روبروی آنها همین کار را انجام میدهند سپس به نوبت اعضای هر تیم با پرتاب تکه سنگهایی سعی در انداختن تخت سنگهای تیم مقابل دارند (هر عضو یک پرتاب!)با تمام شدن پرتاب اعضای یک گروه نوبت به تیم دیگر میرسد تیمی که زودتر تمام تخت سنگها را بر زمین بیاندازد برنده بازیست.

قمچان(قطور) :این بازی غالبا مخصوص دختران است و برای انجام بازی به حداقل 3 تکه سنگ کوچک و به اندازه حبه قند نیاز است، بازی دارای 9 مرحله یه که(اول) دووانه(دوم) سیهانه(سوم) چواره(چهارم) په نجه (پنجم ) ،بیشک ،ته قه کره (صدا دار) ته قه نه که ره(بیصدا) عروس میباشد این بازی در نواحی میان کردهای سورانی و اورامی به قه مچان و در میان کردهای لک به قطور معروف است.

جو جو :درواقع همان بازی قایم موشک است

قه له داشارکی: شیه جوجو است منتها دیده شدن تیم مقابل منظور نیست و باید گروهی که چشمشان را اول بازی بسته اند مانع از این شوند گروه دیگر دست خود را به شاخص(تیر چراغ یا هر وسیله مشخص دیگر) برسانند اگر این تیم دست خود را به شاخص برسانند دوباره باید  همان تیم چشم خود را ببندند.

 خلورتانی : ازمخروط های چوبی استفاده می کردند و دور آن را نخ محکمی می پیچاندند و به نوک آنها یک میخ فلزی ته گرد که بیشتر در نعل اسب و قاطر استفاده می گردد می زدند سپس با کشیدن نخ مخروط شروع به دوران روی زمین می نمود و با چنان سرعتی می چرخید که صدایی نیز ایجاد می کرد . برای به حرکت درآوردن آن می بایست سر بالایی نخ را به صورت حلقه ای در آورند و انگشت اشاره را در آن قرار دهند سپس مخروط ها را که در دست بود محکم به طرف زمین پرتاب می کردند و نخ را می کشیدند بعضی اوقات مخروط خود رابه مخروط افراد دیگری که در حال چرخش بود می زدند و به این ( خلورته مارانی ) یا مخروط شکستن می گفتند اگر مخروط شخصی بدون ترک برداشتن موفق می شد مخروط دیگران را بشکند یا ترک اندازد مخروط او بهترین مخروط محسوب می گردید .

هه ملوقوانی یا گوره کانی : هه ملوقوانی از بازیهایی است که دختران انجام می دادند به این صورت که پنج قطعه سنگ به اندازه ی بزرگتر از یک حبه قند انتخاب می کردند و هر کدام از بازیکنان به نوبت با آنها به بازی می پرداختند . برای این کار ابتدا با یک دست سنگ ها را روی زمین ولو می کرد و سپس یکی از آنها را بر می داشت و ضمن اینکه آن را هوا می کرد سنگی را از روی زمین برمی گرفت و می بایست قبل از اینکه سنگ هوا شده به زمین برسد او سنگ خود را برداشته باشد و با همان دست سنگ هوا شده را نیز بگیرد . این بازی چندین مرحله مختلف داشت ابتدا سنگ ها را تک تک بر می داشتند سپس دو تا دو تا سپس یک تکی و یک سه تایی و به همین ترتیب تا پایان تمام مراحل . اگر در حین بازی سنگ هوا شده به زمین می خورد بازیکن دیگر بازی را شروع می نمود و به همین ترتیب بازی دور می زد و هر بار بازیکن بازی را از مرحله ای آغاز می کرد که قبلا نتوانسته بود تا اینکه یکی از آنها زودتر به پایان مراحل برسد و برنده محسوب شود.

از دیگر بازی های دخترانه می توان به بازی آلنجی کولنجی یا آسمان رنگه و چوزی و خط خط اشاره نمود.

کلاوریزان : فردی کلاهی را پر از سنگریزه می نمود وآن را وارونه روی یک سطح قرار می داد سپس می بایست کلاه را طوری از زمین بردارد که سنگریزه ای برجای نماند اما اگر موفق نمی شد می بایست سنگریزه های باقیمانده در روی زمین را تک تک طوری بردارد که بقیه سنگریزه ها موجود در سطح تکان نخورند در غیر این صورت بازنده اعلام می گردید . هر کس در این بازی موفق می شد که یا کلاه را پر از سنگریزه برگرداند یا اینکه سنگریزه ها را تک تک بردارد به طوری که بقیه ی آنها تکان نخورد برنده اعلام می شد در این بازی دقت زیادی لازم بود و کسی که نمی توانست اعصاب آرامی داشته باشد موفق نمی گردید.

هیلکه مارانی : ( تخم مرغ شکستن ) این بازی که به صورت برد و باخت انجام می گرفت به این صورت بود که در هر مرحله دو نفر با هم روبرو می شدند هر کدام از طرفین تخم مرغی را محکم در دستش نگه می داشت به طوری که یک سر تخم مرغ به طرف بالا باشد و دیده شود سپس فرد دیگری تخم مرغ خود را از طرف سر آن به تخم مرغ طرف مقابل می زد اگر تخم مرغ یکی از آنهاترک بر می داشت این بار دو سر دیگر تخم مرغ را به هم می زدند اگر این بار نیز همان تخم مرغ ترک بر می داشت صاحب این تخم مرغ بازنده محسوب می شد و می بایست تخم مرغ خود را به طرف مقابل بدهد و اگر هر دو ترک برمی داشتند آن طرفی بازنده محسوب می شد که تخم مرغش بیشتر شکسته باشد . به این طریق یک فرد ممکن بود در روز چند تخم مرغ را صاحب شود

منبع:

وبلاگ دانشجویان  کرد  دانشکده  نفت  اهواز