بزرگترین غار آبى آسیا (قوری قلعه)

در دیار زیباى اورامانات در نزدیکى شهر پاوه (شهر هزار ماسوله ) علاوه بر جذابیت طبیعت زیبا و فرهنگ اصیل، وجود یک غار شگفت انگیز مشتاقان شاهکارهاى طبیعت را به خود فرا مى خواند. غار قورى قلعه بنا به تحقیق هاى به عمل آمده به عنوان بزرگترین غار آبى آسیا لقب گرفته است.
مردمان غرب کشور در سرزمین اعجاز و تاریخ و تمدن زیست دارند و اورامانات از آن مناطقى است که در آن واژه هاى شگفتى، زیبایى و تاریخ را مى توان احساس و به معناى کامل درک کرد.
کرمانشاه را که 87 کیلومتر به سمت پاوه پیش بروى به غار قورى قلعه مى رسى. این غار شگفت انگیز چندین تالار دارد که بازدید کننده را از چند مسیر به اعماق زمین هدایت مى کند. قورى قلعه دیوان شعرى پر از استعاره هاى سنگى در دل طبیعت است. قرار گرفتن روستایى به همین نام در کنار غار، اساس وجه تسمیه آن است که گفته مى شود، شکل روستا شبیه قورى است.
عده اى نیز بر این عقیده اند گور قلعه اى (گورگبرها) که غیر مسلمان ها در آنجا دفن شده اند، وجود دارد. به باورى دیگر «قورى قلعه» به قلعه اى گلى اطلاق مى شود که روى تپه اى مشرف به این روستا که در دوران یزدگرد سوم بنا شد قرار دارد.
به هر حال قورى قلعه مکانى است زیبا و خوش آب و هوا که چشمه اى زیبا از داخل آن مى جوشد و کشاورزى و مردمان قورى قلعه را سیراب مى کند. قورى قلعه با ?? میلیون سال قدمت تنها 30 سال از شناسایى آن مى گذرد.

على معلمى پور، کارشناس محیط زیست درباره ویژگى هاى این غار مى گوید: منطقه قورى قلعه از نظر جغرافیایى معتدل و معمولاً 252 تا 305 روز در سال دماى بالاى صفر درجه دارد و بیشترین میزان بارندگى در اسفند ماه است. او با بیان این که غار قورى قلعه بیشتر به یک تونل شبیه است مى افزاید: دماى داخل غار از 7 تا 11 درجه تخمین زده مى شود و در تمام فصول ثابت است. آب زلال داخل غار حدوداً منفى 10 درجه و هوا نیز داراى رطوبتى بین 40 تا 60 درصد است.
معلمى پور یادآور مى شود: با گشاد کردن حفره ورودى غار با انفجار و نیز اقدام هاى آماده سازى در حال حاضر حدود 500 متر که شامل تالارهاى مریم و کوهان شتر است، قابل بازدید است.
او اذعان مى کند: هم اکنون تنها میهمان غار، گونه کمیابى از خفاش هاى نامدار به نام گوشى موشى است؛ هنوز انتهاى غار آشکار نشده و غارنوردان تا 13 کیلومتر راه هاى پرپیچ و خم و فرعى را نقشه بردارى کرده اند.
تالارهاى زیبا با رنگ هاى گوناگون و آبشارهایى از قندیل ها، آدمى را به دنیایى رویایى فرو مى برد. در تالار عروس و تالار بلور مى توان زیبایى هاى بیشترى دید. میله هاى خودکار آویز، پرده گوش هاى موزیکال که با نوازش آنها صداى موسیقى برمى خیزد و قندیل هاى شفاف آویزان که روشن شدن یک لامپ را با چند برابر منعکس مى کند، زیبایى خاص و نادرى را در مقابل دیدگان آدمى قرار مى دهد.
در تالار بلور که عمق حوضچه آن به 14 متر مى رسد و در زمستان پرآب است گوشه اى دیگر از این زیبایى نمایان مى شود. در قسمت هایى از غار مى توان قایق تفریحى راه انداخت و ارزش گردشگرى آن را بیشتر کرد. به گفته یکى از راهنمایان غار قورى قلعه، 25 عدد چتر واژگون به زیبایى هر چه تمام در تالار عروس قرار دارند. احتمال دارد انتهاى غار به کامیاران برسد. اما نمى توان به این گمانه زنى ها مطمئن بود. 
 

بعد از 13 کیلومتر که آخرین نقطه کشف شده غار است، گفته مى شود یک سنگ بزرگ مانع عبور مى شود که در صورت برداشتن آن (که البته زمان و هزینه مى طلبد) شاید گوشه هاى دیگرى از اعجاز الهى در این نقطه محروم و زیبا نمایان شود.
اسدالله بیرانوند، رئیس سازمان میراث فرهنگى، گردشگرى و صنایع دستى استان کرمانشاه نیز درباره ویژگى هاى گردشگرى این استان تصریح مى کند: ایجاد ? مجموعه گردشگرى یکى از برنامه هایى است که در مناطق دیدنى و توریستى سراب نیلوفر کرمانشاه، قورى قلعه پاوه، بیستون، گیلانغرب و صحنه ایجاد مى شود.
او بیان مى کند: هم اکنون ایجاد مجموعه گردشگرى در شهرستان گیلانغرب با 400 میلیون ریال اعتبار در دست اجراست و در مناطق سراب نیلوفر کرمانشاه، قورى قلعه پاوه، دربند صحنه و بیستون در دست مشاور است.
به گفته بیرانوند در منطقه قورى قلعه پاوه بحث توسعه غار و فضاى کمپینگ مطرح است که برنامه مطالعاتى آن به اتمام رسیده است.
رئیس سازمان میراث فرهنگى، گردشگرى و صنایع دستى استان کرمانشاه متذکر مى شود: در حال حاضر اقدام به توسعه این غار ممکن است آب آشامیدنى روستا را به خطر بیندازد. هم اکنون نیز ساکنان قورى قلعه بعضاً اعتراض هایى دارند؛ اما ادامه فاز دوم که 2600 متر است، آماده کردن آن براى بازدید، کمى مشکل به نظر مى رسد.
او اضافه مى کند: قرار است با استفاده از تونل شیشه اى و با عبور از تالار برزخ مسافران به آن سوى فاز اول پا گذاشته و زیبایى هاى قندیل هاى شفاف و زیبا را ببینند.
بیرانوند خاطرنشان مى کند: علاوه بر اهمیت اکوتوریستى منطقه، آثارى نیز در این غار کشف شده که این آثار شامل تعدادى ظرف و سکه هاى حکاکى شده است. این آثار نشان از اقامت یا تردد انسان در زمان هاى دور به این غار دارد.
او ادامه مى دهد: غار قورى قلعه به عنوان یکى از 7 اثر طبیعى ملى ایران به ثبت رسیده است.
بیرانوند اشاره مى کند: این غار با توجه به جریان رودخانه اى و تونل هاى تنگ و گذرگاه هاى باریک و در مقایسه با دیگر غار هاى تونلى همچون غار «چال نخجیر» دلیجان، غار « کتله خور» در زنجان و غار«کلهرود» اصفهان بسیار جوان تر، فعال تر و در سازندگى و در تشکیل تزیینات آهکى از سرعت عمل بیشترى برخورداراست. به علاوه به علت پیچیدگى منحصر به فرد خود به نام «چتر واژگون» داراى ویژگى جهانى است.
او عنوان مى کند: در سال 1355 یک گروه غارشناس انگلیسى و در سال 1356 گروه غارنوردان فرانسوى در صدد نفوذ به اعماق آن برآمدند که ناموفق بودند. در سال 1368 گروه غارنوردان کانون کوهنوردى کرمانشاه تلاش خود را جهت کشف اعماق غار به عمل آوردند که طى اجراى چند برنامه موفق به کشف درون غار و دالان هاى فرعى آن شدند.
این غار از نظر شکل هندسى به یک تونل با برش سطح مقطع شبیه است و فعالیت آهک ها موجب ظاهر شدن استالاگمیت و استالاکتیت هاى بسیار زیبا و دیدنى و آراسته با قطره هاى شفاف آب ها شده است . عوامل یاد شده غار را در ردیف زیباترین غارهاى دیدنى جهان قرار داده است . از طرفى با تحقیق هاى به عمل آمده طول این غار حدود 13 کیلومتر و ستون فقراتى غار 3140 متر است . به همین دلیل به عنوان بزرگترین غار آبى آسیا لقب گرفته است همچنین در اعماق این غار چترهاى واژگونى وجود دارد که در نوع خود کم نظیر است دره اى که غار قورى قلعه در آن واقع شده از زیباترین دره هاى استان بوده که از ویژگى هاى جنگلى خاص و چشمه سارهاى بى شمار با چشم اندازهاى حیرت انگیز و جذاب برخوردار است تا کنون 3140 از عمق غار، شناسایى و بخش هایى از آن براى بازدید آماده شده است.
در این غار تالار کوچکى به نام برزخ که در فاصله 2 قسمت غار قرار دارد را مى توان مشاهده کرد. به نوشته راهنماى غار قورى قلعه سنگ بزرگى در مقابل در ورودى تالار مریم قرار داشته که برداشتن آن از نظر ریالى 15 میلیون ریال هزینه در برداشته که این کار از سوى یکى از جوانان روستا و به وسیله پتک و دیلم بدون دریافت هزینه اى برداشته شده، از این رو به «اسماعیل باویسیرا» فرهاد قورى قلعه مى گویند.
آب این غار که عمق آن 5/1 تا 2 متر است در برخى مکان ها حداکثر به 3 متر مى رسد. به اعتقاد بومیان قورى قلعه از منطقه اى به نام نورکه در ارتفاع بلندى قرار دارد و در اثر آفتاب برف هایش ذوب مى شود، سرچشمه مى گیرد. آثار به دست آمده در این غار که هم اکنون در اماکن خاصى نگهدارى مى شود، قابل تأمل و مطالعه است.
اشیاى بسیار زیبا و بدیعى در این غار پدیدار شده و 2 قطعه از این اشیا نیز داراى کتیبه احتمالاً (پهلوى - ساسانى) و 2 ظرف نیز داراى لایه زراندود است. اشیاى نقره اى مکشوفه از غار قورى قلعه شامل ظروفى بیضى شکل و مدور منقوش پرندگان در حال شکار و طرح اسطوره اى شیر در یک نقش تزیینى اسلیمى و گل هاى لوتوس برجسته است. اما علاوه بر این آثارى چون کاسه، ظروف فلزى، جمجمه مربوط به 800 سال پیش، سکه و... مربوط به دوران یزدگرد سوم کشف شده است.
در کتاب شگفتى هاى باستانى ایران آمده است: درمیان جنگل هاى بلوط شمال شهر جوانرود، یکى از بزرگترین غارهاى آبى آسیا در روستاى قورقلعه جاى دارد که به گفته بومیان تا خاک عراق مى رسد.
هنوز انتهاى غار آشکار نشده و غارنوردان تا 12 کیلومتر راه هاى پرپیچ و خم و فرعى را نقشه بردارى کرده اند. 8 هزار سال پیش از آنکه گروه هاى غارنوردى، کاوش خود را آغاز کنند، غار قورى قلعه میزبان انسان هاى پیشدادى (پیش از تاریخ) بود که اینک جمجمه و سفالینه هاى ایشان به یادگار مانده است ... ستون (راهرو) اصلى غار تا 3140 متر کاوش شده و برخى کاوشگران بر این باورند که بسیار بیشتر است.
این غار شامل تالارهایى است که زیباترین آنها تالار عروس واقع در 1400 مترى غار و تونل برزخ، وحشتناک ترین جاى غار واقع در 500 مترى با طول 220 متر و با عرض 3 متر و 5/1 متر عمق آب است.
تالارهاى زیبا با رنگ هاى گوناگون و آبشارهایى از قندیل ها، آدمى را به دنیایى رویایى فرو مى برد. در تالار عروس و تالار بلور مى توان زیبایى هاى بیشترى دید. در تالار بلور که عمق حوضچه آن به 12 متر مى رسد و در زمستان پر آب است گوشه اى دیگر از این زیبایى نمایان مى شود.
تالار مریم، تالار کوهان شتر، مسیر برزخ، تالار بلور و تالار عروس هر یک چون قصیده اى مصور با تو سخن مى گویند و رازهایى از تاریخ چندین میلیون ساله زمین را با تو در میان مى گذارند.
در طول مسیر قندیل هایى با اشکال متفاوت را نامگذارى کرده اند. قندیل هایى با ساختى اعجاب انگیز و ریزه کارى هایى قابل توجه که از ویژگى هاى منحصر به فرد غار است.
بازدید عمومى که در تابستان 1378 راه اندازى شده است شامل 2 تالار به نام هاى مریم و کوهان شترکى است و اشکال مختلفى از جمله نیم رخ شتر، کوهان شتر، مار، طوطى، کرکس، قلب، شیر سنگى، بابانوئل، برج پیزا، ابوالهول، مجسمه فردوسى، کشتى و اشکال دیگرى که مشابه آن در این قسمت یافت مى شود. فاز دوم غار نیز یکهزار متر است که شامل 3 تالار به نام هاى نماز، بلور، عروس یا بتهوون است.
در طول میلیون ها سال که از خلقت این قطعه از خاک مى گذرد، بر اثر نفوذ و جریان آب در دل کوه ها و صخره هاى منطقه ، غارهاى زیادى در کوهستان هاى این استان به وجود آمده است که هریک داراى مزیت هاى خارق العاده هستند.
به لحاظ زمین شناسى ، کوهستان هاى منطقه کرمانشاه ، از نوع آهکى و پیدایش آنها مربوط به دوران دوم زمین شناسى است . در این منطقه در دل کوه ها غارهایى واقع شده اند که در نوع خود بى نظیرترین جلوه هاى طبیعت را رقم زده اند. از جمله این غارها مى توان به غار «کنشت » در جنوب شهر کرمانشاه و غارهاى عظیم دیگرى چون غار «پروا» در جنوب شهر کرمانشاه حدفاصل کوه طاق بستان و بیستون در دل کوه «پروا» اشاره کرد. اما قورى قلعه با داشتن یخچال هاى طبیعى معروف ، شگفتى هاى منحصر به فرد، دره اى به عمق 5/7062 متر با چندین آبگیر و آبرو، در بین غارنوردان داراى اهمیت و ارزش فراوانى است و عمیق ترین غار آسیا به شمار مى آید.